انتخاب لاستیک، برخلاف ظاهر سادهاش، تصمیمی نیست که بتوان آن را با چند نگاه گذرا در فروشگاه قطعات یدکی انجام داد. هر تایر در واقع نقطه اتصال خودرو شما با سطح جاده است؛ حلقهای که هم نیروی موتور را منتقل میکند، هم مانع سر خوردن میشود، هم پستیوبلندیهای مسیر را جذب میکند و هم روی مصرف سوخت اثر میگذارد. بنابراین اگر لاستیک مناسبی انتخاب نشود، نتیجهاش فقط یک سواری خشک یا ناایمن نیست؛ بلکه ممکن است به مرور زمان به سیستم تعلیق فشار بیاورد یا حتی هزینههای جانبی بیشتری به مالک تحمیل کند.
با اینحال، بسیاری از خریداران هنگام انتخاب تایر دچار تردید، سردرگمی یا عجله میشوند. آنها معمولاً یا تنها بر اساس قیمت تصمیم میگیرند یا فقط به ظاهر لاستیک توجه میکنند. برای اینکه چنین اشتباهاتی تکرار نشود، لازم است ابتدا انواع تایرها را بشناسیم، سپس یاد بگیریم چگونه از کدهای درجشده روی لاستیک برای تشخیص مدل مناسب استفاده کنیم.
آشنایی با انواع مختلف تایر
بازار تایر مجموعهای گسترده از مدلهاست که هر کدام برای کاربردی خاص طراحی شدهاند. تفاوت میان آنها فقط در شکل آج نیست؛ ساختار بدنه، مواد بهکاررفته، مقاومت حرارتی و حتی انعطافپذیری نیز نقش تعیینکنندهای دارند.
1. تایرهای رادیال (سیمی)
در سالهای اخیر، تایرهای رادیال عملاً تبدیل به استاندارد اصلی صنعت شدهاند. دلیل این موضوع هم به ساختار لایههای داخلی آنها برمیگردد. رشتههای لاستیکی در تایر رادیال با زاویه ۹۰ درجه نسبت به حلقه کناری قرار گرفتهاند و یک یا چند کمربند فولادی نیز روی این لایهها کشیده میشود. همین طراحی سبب میشود تایر در برابر فشارهای جانبی مقاوم باشد، در سرعت بالا تغییر شکل کمی داشته باشد و در مجموع رانندگی نرمتری ارائه دهد. به همین دلیل بیشتر خودروهای سواری جدید از کارخانه با این نوع تایر عرضه میشوند.
2. تایرهای نخی یا بایاس
این تایرها ساختاری متفاوت دارند؛ الیاف داخلی آنها با زاویه مورب روی هم قرار میگیرند و به همین علت الگوی متقاطع ایجاد میکنند. هرچند تایر نخی در سرعتهای بالا پایداری تایر رادیال را ندارد، اما برای خودروهای تجاری، وانتها یا وسایلی که دائماً بار حمل میکنند گزینهای اقتصادی و قابل اتکا به شمار میآید. همچنین برخی موتورسیکلتهای سنگین هنوز از این ساختار بهره میبرند.
3. تایرهای کممصرف یا اقتصادی
نسل دیگری از تایرها با هدف کاهش مصرف سوخت توسعه یافتهاند. این مدلها اغلب قابلیت تحمل فشار باد بیشتری دارند و همین موضوع باعث میشود سفتتر باشند و مقاومت غلتشی کمتری ایجاد کنند. مقاومت غلتشی کمتر یعنی نیروی کمتری از موتور صرف حرکت چرخها میشود و در نهایت بنزین کمتری مصرف میشود. بسیاری از خودروهای جدید یا هیبریدی از این نوع استفاده میکنند.
4. تایر چهار فصل
اگر در منطقهای زندگی میکنید که زمستانهای بسیار سخت ندارد، تایر چهارفصل میتواند انتخابی منطقی باشد. این لاستیکها با هدف ارائه عملکرد قابل قبول در تابستان و زمستان طراحی شدهاند، اما باید دانست که در یخبندان سنگین و برف زیاد، عملکردشان به پای تایر زمستانی واقعی نمیرسد. درواقع چهار فصل بودن بیشتر به معنای «پوششدهی اکثر نیازها»ست، نه تخصص کامل در یکی از فصول.
5. تایر زمستانی
این تایرها خصوصاً در مناطقی که سرمای شدید یا بارش برف و یخبندان مداوم رخ میدهد ضروری هستند. جنس لاستیک آنها نرمتر است و طراحی آج آنها طوری انجام شده که روی سطوح لغزنده چسبندگی بیشتری ایجاد کند. توجه کنید که استفاده از تایر زمستانی در فصل گرم باعث بالا رفتن مصرف سوخت و کاهش عمر لاستیک میشود. بنابراین بهتر است در شروع بهار آنها را تعویض کنید.
6. تایر رانفلت (Run Flat)
این تایرها برای کسانی که نمیخواهند در صورت پنچری متوقف شوند بسیار کاربردیاند. دیواره جانبی تقویتشده باعث میشود حتی در صورت از دست دادن کامل فشار هوا بتوانید حدود ۵۰ تا ۱۰۰ کیلومتر دیگر با سرعت محدود حرکت کنید. بسیاری از خودروهای بامو و برخی مدلهای آلمانی بهصورت استاندارد با این نوع تایر عرضه میشوند.
چگونه مشخصات درجشده روی لاستیک را بخوانیم؟
تا اینجا انواع تایر را شناختیم، اما مهمتر از نوع، این است که بدانیم هر لاستیک چه مشخصاتی دارد و آیا با خودرو ما هماهنگ است یا نه. بهطور معمول روی دیواره تایر رشتهای از اعداد و حروف دیده میشود. برای مثال:
205/65 R18 92V
در ادامه تکتک اجزای این کد را بررسی میکنیم.
عرض لاستیک – 205 میلیمتر
اولین عدد، پهنای تایر است. تایری با عرض بیشتر، سطح تماس بیشتری با زمین دارد و طبیعتاً چسبندگی بهتری ایجاد میکند. اما در مقابل مصرف سوخت کمی افزایش مییابد و گاهی شعاع چرخش خودرو بیشتر میشود. بنابراین همیشه انتخاب عریضترین لاستیک گزینه صحیحی نیست.
ارتفاع یا نسبت پهنا – 65
این عدد درصدی از عرض تایر را نشان میدهد. برای مثال ۶۵ یعنی ارتفاع تایر ۶۵ درصدِ پهناست. تایری با پروفایل کوتاه (عدد کمتر) ظاهر اسپرتتری دارد و در پیچها کمی دقیقتر عمل میکند، اما در مواجهه با چالهها بیشتر آسیبپذیر است. در مقابل تایرهای با ارتفاع بیشتر ضربات جاده را بهتر جذب میکنند.
نوع تایر – حرف R
حرف R به معنای رادیال بودن است و امروز تقریباً همه تایرهای سواری همین ساختار را دارند.
قطر رینگ – 18 اینچ
این عدد میگوید تایر روی چه سایز رینگی باید نصب شود. تغییر سایز رینگ بدون محاسبه درست میتواند سیستم تعلیق، سرعتسنج و نرمی سواری را تحت تأثیر قرار دهد.
شاخص بار – 92
این عدد مقدار وزنی را که هر تایر میتواند تحمل کند مشخص میکند. اگر خودرو شما سنگین است یا از آن برای حمل بار استفاده میکنید، حتماً باید به این عدد توجه کنید تا فشار بیش از حد به تایر وارد نشود.
شاخص سرعت – V
حرف V نشان میدهد تایر در شرایط استاندارد تا چه سرعتی قابل استفاده است. هر حرف نماینده مقدار خاصی است؛ مثلاً L مناسب سرعت حدود ۱۲۰ کیلومتر است و هرچه به سمت انتهای الفبا حرکت کنیم ظرفیت سرعتی بالاتر میرود. بالاترین علامت Y است که نشاندهنده مقاومت تایر در سرعتهای فراتر از ۳۰۰ کیلومتر در ساعت است.
اگر فروشنده لاستیک هستید، حتما به راهنمای خرید عمده لاستیک مراجعه کنید.
جمعبندی: قبل از خرید تایر این سه نکته را فراموش نکنید
به دفترچه خودرو مراجعه کنید. سازنده دقیقاً مشخص میکند چه ابعادی برای خودروی شما مناسب است.
نوع رانندگی و شرایط اقلیمی را در نظر بگیرید. خرید تایر زمستانی در شهری گرم یا لاستیک کممصرف برای خودرویی که عمدتاً در جاده خاکی تردد میکند منطقی نیست.
بهجای تمرکز بر برند، به تاریخ تولید نگاه کنید. حتی بهترین تایر اگر عمر زیادی از انبارداریاش گذشته باشد، کیفیت اولیه را ندارد.
