۱. مقدمه
دیابت نوع ۲ (T2D) یک بیماری مزمن متابولیک است که با افزایش سطح قند خون و مقاومت به انسولین همراه است. این بیماری یکی از مهم‌ترین چالش‌های سلامت عمومی در جهان محسوب می‌شود و شیوع آن با تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی افزایش یافته است.
رژیم غذایی نقش کلیدی در پیشگیری و کنترل دیابت دارد. در سال‌های اخیر، مصرف لبنیات پرچرب به‌عنوان یک عامل بالقوه در تنظیم متابولیسم گلوکز مورد توجه قرار گرفته است. برخلاف باور سنتی که مصرف لبنیات کم‌چرب را توصیه می‌کند، شواهد جدید نشان می‌دهد که لبنیات پرچرب ممکن است اثرات متفاوتی بر ریسک دیابت نوع ۲ داشته باشند.
۲. ترکیبات اصلی لبنیات پرچرب
لبنیات پرچرب شامل شیر کامل، پنیر پرچرب، کره و خامه هستند. این محصولات حاوی مقادیر بالایی از چربی‌های اشباع، پروتئین، کلسیم، ویتامین‌های D و A و ریزمغذی‌های دیگر هستند.
جدول ۱: ارزش غذایی برخی لبنیات پرچرب (در هر ۱۰۰ گرم)
| محصول | انرژی (کیلوکالری) | چربی کل (گرم) | چربی اشباع (گرم) | پروتئین (گرم) | کلسیم (میلی‌گرم) | قند (گرم) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| شیر کامل | ۶۴ | ۳٫۶ | ۲٫۳ | ۳٫۳ | ۱۲۰ | ۴٫۸ |
| پنیر چدار | ۴۰۲ | ۳۳ | ۲۱ | ۲۵ | ۷۲۱ | ۱٫۳ |
| کره | ۷۱۷ | ۸۱ | ۵۱ | ۰٫۹ | ۲۴ | ۰٫۱ |
| خامه | ۳۴۰ | ۳۶ | ۲۳ | ۲ | ۹۷ | ۳ |
این ترکیبات می‌توانند اثرات مثبت و منفی متفاوتی بر متابولیسم گلوکز داشته باشند که در ادامه بررسی می‌کنیم.
۳. شواهد علمی دربارهٔ لبنیات پرچرب و دیابت نوع ۲
۳.۱. مطالعات اپیدمیولوژیک
مطالعات مشاهده‌ای و هم‌گروهی نشان داده‌اند که مصرف لبنیات پرچرب ممکن است با کاهش یا افزایش ریسک دیابت نوع ۲ مرتبط باشد.
- مطالعه سوئدی: مصرف پنیر پرچرب با کاهش ۱۵–۲۰٪ خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ همراه بود، در حالی که مصرف شیر کامل بدون تخمیر تأثیر منفی بیشتری داشت. (thesun.co.uk
| نوع لبنیات | اثر بر دیابت نوع ۲ | توضیح |
|---|---|---|
| شیر کامل | خنثی تا منفی | چربی‌های اشباع و لاکتوز بالا ممکن است مقاومت به انسولین را افزایش دهند |
| پنیر پرچرب | مثبت | تخمیر شده، پروبیوتیک و کلسیم بالا، کاهش ریسک |
| ماست پرچرب | مثبت | پروبیوتیک‌ها و ترکیبات فعال بیولوژیک، بهبود حساسیت به انسولین |
| کره | خنثی تا منفی | چربی خالص، فاقد پروتئین و ریزمغذی مفید |
۶. مضرات مصرف لبنیات پرچرب
- افزایش کلسترول LDL و چربی خون
- افزایش کالری دریافتی و احتمال اضافه وزن
- التهاب مزمن
- احتمال افزایش فشار خون در افراد حساس
۷. جایگزین‌های سالم
برای افرادی که می‌خواهند ریسک دیابت را کاهش دهند یا لبنیات پرچرب کمتری مصرف کنند:
- لبنیات کم‌چرب یا نیمه‌چرب: کاهش چربی‌های اشباع و حفظ پروتئین و کلسیم.
- لبنیات تخمیری گیاهی: ماست سویا یا لبنیات پروبیوتیک بدون چربی حیوانی.
- مغزها و دانه‌ها: منبع پروتئین گیاهی و چربی‌های سالم.
- حبوبات و غلات کامل: تنظیم قند خون و کاهش التهاب.
۸. توصیه‌های عملی
- مصرف لبنیات پرچرب باید متعادل باشد (حداکثر ۱–۲ وعده در روز).
- ترجیحاً از لبنیات تخمیری مانند ماست و پنیر استفاده شود.
- همراه با رژیم غذایی متنوع شامل میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل.
- پایش وزن، قند خون و فشار خون به صورت منظم.
۹. نتیجه‌گیری
ارتباط لبنیات پرچرب و دیابت نوع ۲ پیچیده است و تحت تأثیر نوع لبنیات، تخمیری بودن، ترکیب رژیم غذایی و سبک زندگی قرار دارد. شواهد نشان می‌دهند مصرف متعادل لبنیات تخمیری پرچرب ممکن است اثرات حفاظتی داشته باشد، در حالی که مصرف شیر کامل یا کره می‌تواند اثرات منفی داشته باشد.
تنظیم مصرف لبنیات و توجه به جایگزین‌های سالم می‌تواند بخشی از استراتژی پیشگیری و مدیریت دیابت نوع ۲ باشد.
منابع
- thesun.co.uk – Cheese type and T2D risk
- PLOS One – Dairy consumption and diabetes
- Nutrition J – Dairy intake and insulin sensitivity
- ScienceDirect – Full-fat dairy and metabolic outcomes
- Time – Whole-fat milk and health
برای مطالعه بیشتر
Factory Farming: Cruelty for Humans, Animals and the Planet
Animals
Environment
Humans
Take Action
https://www.linkedin.com/company/Vegland/
https://virgool.io/VegLand
Home
https://www.instagram.com/mehravamag/
