قالب فلزی بتن دقت و کیفیت سطح نهایی سازه بتنی را تعیین می‌کند. کوچک‌ترین ضعف در مواد اولیه یا ساختار قالب می‌تواند نتیجه کار را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل، انتخاب نوع فولادی که در ساخت قالب به کار می‌رود، اهمیت پیدا می‌کند. اکثر قالب‌های موجود در بازار ایران از دو کارخانه یعنی فولاد مبارکه و فولاد غرب تولید می‌شوند. اما سوال اساسی این است که قالب فلزی بتن فولاد مبارکه یا فولاد غرب؟ کدام بهتر است؟
در پاسخ باید گفت که هر دو از کیفیت بالایی برخوردارند؛ اما از نظر فرایند تولید، دقت ابعادی، جوش‌پذیری و دوام شرایط متفاوتی دارند. در ادامه به بررسی دقیق ویژگی‌های ورق این دو کارخانه می‌پردازیم تا شما بتوانید در زمان خرید انتخاب بهتری داشته باشید. البته اگر بخواهید هم کیفیت بالای قالب فولاد مبارکه را داشته باشید و هم محصول را با قیمت پایین‌تر تهیه کنید، می‌توانید از تولیدکنندگانی مثل صنعت یدک آذربایجان قالب دست دوم یا اجاره‌ای تهیه کنید. برای خرید قالب فلزی بتن صنعت یدک آذربایجان نو یا دست دوم، همچنین برای اجاره محصول با شماره ۰۹۱۴۹۱۴۶۰۱۱ تماس بگیرید.
معرفی فولاد مبارکه و ویژگی‌های فنی ورق آن
ورق فولاد مبارکه حاصل نورد گرم کنترل‌شده است. ورق‌های تولیدی فولاد مبارکه معمولا در ضخامت‌های سه تا چهار میلی‌متر برای قالب فلزی بتن استفاده می‌شوند و دارای استحکام تسلیم در محدوده ۲۴۰ تا ۳۵۰ مگاپاسکال هستند. این میزان مقاومت باعث می‌شود قالب در برابر فشار بتن تازه و وزن کل مجموعه قالب‌بندی تغییر شکل نداشته باشد.
سطح ورق نیز صیقلی و یکنواخت است و قابلیت رنگ‌کاری با رنگ‌های صنعتی ضدزنگ مانند اپوکسی و زینک‌ریچ را دارد. به همین دلیل، قالب‌هایی که با ورق فولاد مبارکه ساخته می‌شوند، علاوه بر دوام بالا، ظاهری تمیزتر و سطح صاف‌تری خواهند داشت.
یکی از مزیت‌های کلیدی فولاد مبارکه، ثبات کیفیت بین رول‌های ورق تولیدی است. سیستم اتوماسیون کنترل خط در فولاد مبارکه طوری طراحی شده که نوسان ضخامت و ابعاد را به حداقل ممکن برساند. این ویژگی اهمیت خود را در ساخت قالب فلزی بتن بیشتر نشان می‌دهد.
در فرایند تولید انبوه قالب فلزی ثابت‌بودن ضخامت ورق‌ها به مونتاژ دقیق‌تر، درز کمتر و کاهش احتمال نشت دوغاب کمک می‌کند. با توجه به همه این ویژگی‌ها، ورق فولاد مبارکه انتخاب اول تولیدکنندگان قالب فلزی بتن است.
معرفی فولاد غرب و ویژگی‌های فنی ورق آن
فولاد غرب یکی از تولیدکنندگان ورق نورد سرد و نیمه‌گرم در کشور است. این نوع ورق‌ها معمولا به دلیل سطح براق‌تر و وزن کمتر، در صنایع سبک‌تر به کار می‌روند. در ساخت قالب فلزی نیز از ورق‌های فولاد غرب استفاده می‌شود.
ورق فولاد غرب در ضخامت‌هایی بین ۱٫۵ تا ۲٫۵ میلی‌متر تولید می‌شود و استحکام تسلیم آن در محدوده ۲۲۰ تا ۲۸۰ مگاپاسکال قرار دارد. این اعداد برای قالب‌های سبک و قطعات کوچک‌تر مناسب است؛ اما در پروژه‌های بزرگ نمی‌تواند فشارها و تنش‌های مکرر ناشی از بتن‌ریزی پی‌درپی را تحمل کنند.
همچنین نوسان ضخامت در ورق‌های این کارخانه نسبت به فولاد مبارکه بیشتر است و همین عامل در زمان جوشکاری یا برشکاری قالب، باعث دفرمگی جزئی در پانل‌ها می‌شود. ورق‌های تولیدی این کارخانه قیمت پایین‌تری داشته و در صورت نگهداری و استفاده اصولی، کارایی قابل قبولی دارد. اما در درازمدت از نظر دوام، پایداری رنگ و دقت جوش، نسبت به ورق فولاد مبارکه پایین‌تر است.
قالب فلزی بتن فولاد مبارکه یا فولاد غرب؟ مقایسه از نظر ساختار متالورژیکی
فولاد مبارکه با فرآیند نورد گرم در دمای بالاتر از نقطه تبلور مجدد تولید می‌شود و به همین دلیل، ساختار بلوری فشرده‌تری دارد. این ساختار باعث می‌شود ورق در برابر فشار و خمش و خستگی مکانیکی پایداری بالاتری داشته باشد.
در مقابل، فولاد غرب به دلیل استفاده از نورد سرد، ساختاری کشیده و تردتر دارد. همین ویژگی باعث می‌شود در جوش‌ها و محل اتصالات تحت تنش و فشار، احتمال ایجاد ترک‌های ریز بیشتر باشد. این ترک‌ها در بتن‌ریزی‌های متوالی گسترش می‌یابد و در نهایت باعث کاهش عمر مفید قالب می‌شود.
یکی دیگر از تفاوت‌های ساختاری، رفتار این دو فولاد در برابر تغییرات حرارتی است. فولاد مبارکه تا دمای ۴۰۰ درجه سانتی‌گراد بدون تغییر شکل قابل‌توجه باقی می‌ماند، در حالی‌که فولاد غرب در محدوده ۳۰۰ تا ۳۵۰ درجه تغییر طول جزئی نشان می‌دهد. چنین تفاوتی در شرایط آب‌و‌هوایی گرم یا هنگام استفاده از افزودنی‌های زودگیر در بتن بیشتر خود را نشان می‌دهد و می‌تواند موجب قوس‌دار شدن پنل‌ها شود.
بنابراین، برای انتخاب بین قالب فلزی بتن فولاد مبارکه یا فولاد غرب از نظر ساختار متالورژیکی، قطعا فولاد مبارکه گزینه بهتری است.
جوش‌پذیری و رنگ‌پذیری قالب فلزی بتن فولاد مبارکه یا فولاد غرب؟
کیفیت جوش در قالب فلزی بتن تاثیر مستقیمی در طول عمر محصول دارد. فولاد مبارکه به دلیل درصد پایین کربن و یکنواختی ساختار، جوش‌پذیری بسیار مناسبی دارد. جوش‌های طولی و اتصالات قوی در ورق فولاد مبارکه خیلی راحت‌تر به دست می‌آید. این موضوع باعث کاهش جوش‌های اضافی می‌شود که بر دوام و زیبایی قالب و سطح بتن نهایی تاثیر مثبت می‌گذارد.
در فولاد غرب، به دلیل تفاوت ساختاری و متالورژیکی، کیفیت جوش پایین‌تر است. در پروژه‌هایی که قالب‌ها بارها باز و بسته می‌شوند، این ضعف خود را بیشتر نشان می‌دهد.
ویژگی مهم بعد، رنگ‌پذیری است. سطح ورق فولاد مبارکه به‌علت صیقل کامل و جلوگیری از اکسید سطحی، رنگ را یکنواخت‌تر جذب می‌کند و لایه ضدزنگ دیرتر دچار ترک یا پوسته‌ریزی می‌شود. اما فولاد غرب به دلیل سطح ناپایدار و چسبندگی کمتر، پس از چند نوبت استفاده دچار خوردگی می‌شود و زنگ‌زدگی از همان قسمت‌ها شروع می‌گردد.
بنابراین، مقایسه قالب فلزی بتن فولاد مبارکه یا فولاد غرب از نظر رنگ‌پذیری و کیفیت جوش هم به نفع فولاد مبارکه اصفهان است.
انتخاب قالب فلزی بتن بر اساس استانداردهای ملی و بین‌المللی
برای مقایسه قالب فلزی بتن فولاد مبارکه یا فولاد غرب از سه استاندارد ISIRI برای محصولات نورد گرم، ASTM A36، و DIN EN ISO 5817 کمک می‌گیریم و هر کدام را به دقت بررسی می‌کنیم.
انتخاب قالب فلزی بتن فولاد مبارکه یا فولاد غرب بر اساس استاندارد ISIRI
استاندارد ملی ایرانISIRI برای محصولات نورد نورد گرم الزامات مکانیکی و ابعادی ورق فولاد نورد گرم را مشخص می‌کند. بر اساس این سند، کنترل درصد کربن (حدود ۰٫۲ درصد)، گوگرد و فسفر از مهم‌ترین عوامل موثر بر کیفیت ورق است. این پارامترها تعیین می‌کنند که فولاد تا چه حد در برابر تغییر شکل، خستگی و خوردگی مقاوم خواهد بود.
در این استاندارد، حداقل استحکام تسلیم برای ورق‌های قالب فلزی بتن بین ۲۴۰ تا ۳۵۰ مگاپاسکال تعیین شده است؛ محدوده‌ای که محصولات فولاد مبارکه با دقت بالا در آن قرار دارند. از نظر ابعادی، این استاندارد تلرانس ضخامت را برای ورق‌های زیر ۴ میلی‌متر حداکثر ±۲ درصد تعریف می‌کند.
انتخاب قالب فلزی بتن فولاد مبارکه یا فولاد غرب طبق ASTM A36
یکی از پایه‌ای‌ترین مراجع جهانی برای شناخت مشخصات فولاد ساختمانی، استاندارد ASTM A36 است. این استاندارد علاوه بر تعیین ترکیب شیمیایی مجاز، استحکام کششی و میزان ازدیاد طول مجاز را هم مشخص می‌کند. طبق این استاندارد، فولاد با حداقل استحکام کششی ۴۰۰ تا ۵۵۰ مگاپاسکال و ازدیاد طول حدود ۲۰ درصد، فولادی مناسب برای اجزایی است که نیاز به شکل‌پذیری بالا و جوش‌پذیری مناسب دارند.
برای قالب فلزی بتن رعایت این استاندارد به تحمل فشار بتن تازه بدون شکست موضعی یا ترک کمک می‌کند. در واقع، وجود این استاندارد یعنی فولاد به اندازه کافی مقاوم است و همزمان انعطاف لازم را برای تحمل فشار بتن را هم دارد. محصولات فولاد مبارکه در محدوده خواص مکانیکی ASTM A36 قرار می‌گیرند و می‌توانند در چندین چرخه بتن‌ریزی با فشار بالا را بدون تغییر شکل استفاده شوند.
مقایسه کیفیت جوش ورق فولاد مبارکه و فولاد غرب طبق DIN EN ISO 5817
برای بررسی کیفیت جوش و مقایسه بین قالب فلزی بتن فولاد مبارکه یا فولاد غرب، از استاندارد بین‌المللی DIN EN ISO 5817 استفاده می‌کنیم. بر اساس این استاندارد، سه سطح کیفیت جوش (B، C، D) تعریف می‌شود. برای قالب بتن سطح کیفیت B (High Quality) الزامی است.
مطابق این استاندارد، درزهای جوش باید یکنواخت، بدون حفره و بدون شکست سطحی باشند. زاویه ورود قوس الکتریکی، عمق نفوذ و هم‌پوشانی خطوط جوش باید در محدوده مجاز باشد تا از ایجاد بریدگی‌های سطحی جلوگیری شود. در کارخانه‌هایی که از ورق فولاد مبارکه استفاده می‌شود، به دلیل تمیزی سطح ورق و ترکیب شیمیایی مناسب، رسیدن به سطح کیفیت B خیلی راحت‌تر است.
بنابراین، بر اساس استانداردهای مختلف، کفه ترازو برای انتخاب بین قالب فلزی بتن فولاد مبارکه یا فولاد غرب باز هم به نفع فولاد مبارکه اصفهان است.
مقایسه نهایی؛ صرفه اقتصادی با ورق کدام کارخانه است؟
در نگاه اولیه، قیمت قالب تولیدشده با ورق فولاد غرب کمتر است؛ اما در درازمدت باز هم قالب فلزی بتن تولیدشده با ورق فولاد مبارکه به صرفه‌تر خواهد بود. از طرفی، سطح تمیزتر و مقاومت بیشتر در برابر زنگ‌زدگی، زمان آماده‌سازی قالب برای نوبت بعدی بتن‌ریزی را کم می‌کند. این یعنی افزایش بهره‌وری که برای پروژه‌های بزرگ بسیار مهم است.
در مجموع، اگر کارفرما یا پیمانکاری بخواهد از قالب در پروژه‌های متعدد استفاده کند، قطعا خرید قالب فلزی تولیدشده با ورق فولاد مبارکه به صرفه‌تر است. اما برای کسانی که نیاز به استفاده چندباره از قالب‌ها ندارند، انتخاب قالب تولیدی با ورق فولاد غرب مناسب‌تر خواهد بود.
