پایگاه خبری صدای میراث: همزمان با فرا رسیدن زادروز حضرت عیسی مسیح (ع) و آغاز سال ۲۰۲۵ میلادی، توجه به بخشی از میراث تاریخی و فرهنگی ایران که روایتگر قرنها همزیستی ادیان و گفتوگوی فرهنگی در این سرزمین است غیرقابل چشم پوشی است. کلیساهایی که امروز با ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو، جایگاهی فراتر از مرزهای جغرافیایی یافتهاند. ثبت جهانی کلیساهای ارامنه ایران تنها به معنای ثبت چند بنای تاریخی نیست، بلکه تأکیدی بر سابقه دیرینه همزیستی مسالمتآمیز ادیان در ایران به شمار میرود. این کلیساها امروز نمادی از احترام به باورهای دینی، تنوع فرهنگی و پیوند تاریخی میان ملتها هستند.
کلیساهایی با اعتبار جهانی در قلب ایران
حدود ۶۰۰ کلیسا و عبادتگاه مسیحیان در ایران وجود دارد که از این میان ۹۰ اثر شامل ۴۴ کلیسا و صومعه و عبادتگاه تاریخی در ایران به ثبت ملی رسیده و سه کلیا نیز ثبت جهانی شدهاند. ایران با برخورداری از صدها کلیسای تاریخی، یکی از کانونهای مهم میراث مسیحیت در منطقه محسوب میشود و در این میان، «مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران» تنها آثار متعلق به مسیحیت ثبت شده کشور در فهرست جهانی یونسکو است که سال ۲۰۰۸ میلادی به دلیل ارزشهای برجسته تاریخی، معماری و معنوی به ثبت رسیدند. این مجموعه در استانهای آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی واقع شده و شامل چند کلیسا و صومعه شاخص است که نقش مهمی در تاریخ مسیحیت و فرهنگ ارامنه ایفا کردند.
قرهکلیسا؛ کهنترین نماد ایمان مسیحی در ایران
در میان این آثار، صومعه سنت تادئوس که بیشتر با نام قرهکلیسا شناخته میشود، از جایگاهی ویژه برخوردار است. این کلیسا که از آن به عنوان یکی از قدیمیترین کلیساهای جهان یاد میشود، براساس باور مسیحیان ارمنی محل شهادت یکی از حواریون حضرت مسیح (ع) بوده و هر ساله میزبان آیین زیارتی گستردهای از ارامنه ایران و دیگر کشورهاست. اهمیت این مکان به حدی است که آیین زیارت سالانه آن نیز در فهرست میراث فرهنگی ناملموس یونسکو به ثبت رسیده است. کلیسای تادئوس مقدس یا قره کلیسا در شهرستان چالدران و روستایی به همین نام قرار دارد. قره کلیسا معماری بینظیری دارد و از مهمترین شاخصههای منحصربهفرد آن، تزئین دیوارها با تصاویر داستانهایی از شاهنامه فردوسی است.
سنت استپانوس؛ تلاقی معماری، طبیعت و معنویت
کلیسای سنت استپانوس در نزدیکی شهر جلفا، دیگر بنای شاخص این مجموعه جهانی است که با معماری چشمنواز، تزئینات سنگی و قرارگیری در دل طبیعت کوهستانی، جلوهای کمنظیر از تلفیق هنر بومی، معماری ارمنی و سنتهای مذهبی مسیحی را به نمایش میگذارد. این کلیسا در طول قرنها بارها مرمت شده و همچنان به عنوان یکی از نمادهای هویت مذهبی ارامنه ایران شناخته میشود. این کلیسا در منطقه صومعه سرخ (قزل وانک) قرار دارد. کلیسای سنت استپانوس مقدس دومین کلیسای مهم مسیحیان شاخه گریگوری بعد از قرهکلیسا است. این بنا در قرن نهم میلادی ساخته شد، اما بهدلیل زلزله خسارتهای بسیار دید و در دوران صفویه مرمت و بازسازی شد. این کلیسا همزمان با قرهکلیسا ساخته شده و سبک معماری آن تلفیقی از شیوههای مختلف معماری اورارتو، اشکانی و رومی است.
زورزور و چوپان؛ روایت کلیساهای کوچک با داستانهای بزرگ
در کنار این بناهای شناختهشده، کلیسای زورزور در منطقه ماکو و کلیسای چوپان در نزدیکی جلفا نیز به عنوان دو عبادتگاه کوچک اما پراهمیت، بخشی از مجموعه ثبت جهانی ارامنه ایران هستند. کلیسای زورزور به دلیل ساخت سد در نزدیکی محل اولیهاش، در اقدامی کمسابقه بهطور کامل جابهجا و بازسازی شد تا از نابودی آن جلوگیری شود؛ اقدامی که خود نشاندهنده اهمیت حفاظت از این میراث مذهبی و تاریخی است. ساخت کلیسای زورزور در سال ۱۲۹۸ میلادی توسط اسقف اعظم سنت تادئوس به نام زکریا آغاز شد و به یکی از مراکز آموزش مذهبی، فرهنگی و ادبی ارامنه تبدیل شد. ساخت کلیسای زور زور در سال۱۳۱۴ میلادی پایان یافت. این کلیسا تا اوایل قرن هفدهم و در طول جنگهای ایران و عثمانی به فعالیت خود ادامه داد، اما از آن زمان به بعد رها و منسوخ شد.
کلیسای چوپان نیز یک بنای دوره صفوی است که در جلفا و در کنار رود ارس درست در مسیر کلیسای سنت استپانوس و در حریم کلیسای جهانی شده قرار دارد. این کلیسا از آن جهت کلیسای چوپان نام گرفته که در چراگاه منطقه دره شام بنا شده بود و محل عبادت چوپانهای ارمنی این منطقه بود. روایت دیگری وجود دارد که براساس آن، این کلیسا از آن جهت که توسط ۲برادر چوپان ساخته شده است به این نام شناخته میشود. این کلیسا در سال ۱۵۱۸ میلادی احداث و در سال ۱۸۳۶ میلادی بازسازی شده است. کلیسای چوپان در زبان محلی به «ناخیرچی» مشهور است.
The post میلاد مسیح و کلیساهای ثبت جهانی شده ایران first appeared on صدای میراث.
نوشته میلاد مسیح و کلیساهای ثبت جهانی شده ایران اولین بار در صدای میراث. پدیدار شد.
