رمزوارگی و ناگفته‌های مینیمال

شعار کمترین همیشه بهترین است مینیمال را به نوعی به جنبشی بدل کرد که به سمت کاستن، زدودن، تقلیل و به عبارتی حذف تجلیات غیر ضروری بیرونی مسیر داده تا در خدمت مفهوم درونی و ارزش باطنی اشیا نزدیک و نزدیکتر شود.

همچون زندگی که با کمترین شروع می‌شود اما بیشترین‌ها اطه‌اش می‌کنند برای رهایی و شناوری در سادگی اجرم می‌بایستی ساده زیست ساده دید اما ساده عبور نکرد نکته کلیدی در اینجاست در نگاه سیال مینیمال زیست ساده اما عمیق جریانی بی‌پایان است.

نظرگاه ارسطویی یادآور میشود که ما به ندرت زمان یا فرصت کافی برای درنگ و فکر کردن به بهترین کارها را خواهیم داشت در واقع انسان نیک نیازی به چنین کاری ندارد برای نیک بودن باید آن را با پرورش عادت پسندیده در خود تمرین کنید. تنها در چنین موقعیتی است که خود را به صورت خودکار در حال عمل کردن به اقدام عملکرد صحیح خواهید یافت، اگر به چیزی بیندیشید که می‌خواهید باشید و گام‌های بنیادین برای نیک بودن را بردارید هنگام آزمون‌های سخت قادر خواهید بود بدون تفکر کار درست را انجام دهید.

این جمله حکیمانه و فلسفی در باب زندگی ایده آل و مدیریت زمان بهینه میتواند در تربیت نگاهمان نیز نقش کلیدی را یادآور شود که برای عادی سازی پویش های بصری مد نظر قرار دهیم.

مینیمال سبک پر طرفدار:

اینکه مینیمال از سبک‌های شاخص ، پرطرفدار و کاربردی پذیرفتنی گشته تردیدی نیست بویژه آنکه با زدودن فرم‌های از پیش تعیین شده و کنار گذاشتن خشونت بصری از سرعت و شتاب گذر کرده تا به آرامشی وام گرفته از سادگی دست یابد و از این رهگذر احساس مطلوبی برای بهره‌مندان به ارمغان آورد.

مینیمال در زندگی امروزین و رویکردهای سبکی آن با گرایش به ندک سازی دارایی‌های غیر ضروری و لذت بردن از همه آن چیزهایی که به عنوان داشته‌های ضروری مالکشان هستیم پیش روی ما رار می‌دهد، با این وجود هنوز در رسانه‌های جمعی دیداری و شنیداری و نشریات به سبک‌های زندگی ساده پرداخته نمی‌شوند زیرا تبلیغ پر حجم مصرف محوری اساس پایداری و استمرار وجودی‌شان را رقم می‌زند.

لذا این رویه در فرهنگ مصرفی به عنوان یک اصل شیوه‌مندی نهادینه شده تا دائم تبلیغ و ثروت ،مصرف‌سازی رونق یابد. لیکن در مقابل انسان مدرن جوامع امروز با رویکرد مینه‌گرایی پیگیر زندگی آرام‌تر کم مصرف‌تر توام با هیجانات اندک‌تر و در عین حال زیست کیفی‌تری را مطالبه دارد تا از این رهگذر بیشترین را برده و این یعنی تجربه همان زیست ساده و خلوت کردن در خویشتن رامش یافتن درونی‌تر و گریز از شتاب ناکی کاذب بیرونی و نهایتاً دل بریدن از اضافات غیر ضروری زندگی پرهاهوی شهری. اما لازمه این رویکرد شاخصه‌ها و مولفه‌های ویژه خود را می‌طلبد توجه داشته باشیم این بدان معنا نیست که زندگی مختصر به عبارتی یک زندگی کوله پشتیوار را ترویج کند یا از سویی با تنوع گرایی در چالش باشد بلکه هدف معیاری انگیزشی به همراه باورمندی به حسی از عمق زندگی واقعی است.

بدیهیست احساس پایدار و مطلوب کمینه گرایی بدور از تغییرات لحظه‌ای و متغیرهای چالش برانگیز تحولات دنیای دیجیتال ، فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی متکثر رقم خواهد خورد.

اکنون یکی از پرکاربردترین شیوه‌های جذاب عکاسی در نوع نگاه عکاسان و آثارشان بروز یافته که به فراوانی با آن مواجهیم و آن پژواک تصاویر به ظاهر عادی و توأم با سادگی تحسین برانگیز است ه با الهام و بهره‌گیری از تمرکز در نرمی و آرامی عناصر کارکردگرا برای ایجاد ترکیبی کمال یافته و در عین حال بی پیرایه تجلی می‌شود به ویژه با قابلیتی که وشی‌های همراه و ابزار تکمیلی در آن همچون لنزها نرم‌افزارها و برنامه‌های پوششی ر اختیار کاربر قرار می‌دهد که به سهل‌ترین شیوه ممکن در دسترسند تا با نگاه دقیق، بی‌نقصترین عکس‌های مفهومی و مینیمال را ثبت و به اشتراک گذاشت این چنین ساده گرایی را با ساده انگاری و سهل پردازی یکی نگیریم چه سادگی هنری از چالش برانگیزترین رفتارهای سبکی در تولید یک اثر مینمال محسوب ی‌گردد سادگی ناب و نافذ خیلی هم به سهولت در دسترس نیست و این همان چالشی است که ز آن بسیار یاد می‌شود.

باید بپذیریم مینیمال همچون حس آهنگینی است به درون منتقل و جلوه‌اش را به بیرون ساطع می‌گرداند.

اگر بپذیریم در جهان امروز و سبک زندگی پرشتاب ویژه آن غرق در دیده شدن و سرشار از به دیده آمدن گشته اغراق نیست چه بسیار اری که هر لحظه در فضاهای رسانه‌ای مقابل دیدگان ما قرار می‌گیرند و ما را اشباع از همه چیز و هیچ می‌کنند و این نقطه همان جاییست که عکاسی مینیمال پدیده وار چالش نگاه را رقم می‌زند و با سادگی فراگیر نگریستن عمیق را زنده کرده و در ذهن هک می‌کند از این رو محبوبیت کمینه‌گرایی و توجه شایانی که عکاسان بدان دارند نشئت گرفته از همین نگره است. هر چیزی را ر جایی می‌توان نگریست لیکن هر چیزی را در هر جایی نمی‌توان دید پس لاجرم چشم جستجوگر و فرصت ساز را هر آن می‌بایستی آماده دریافت کرد زیرا در پیرامون ما غوغایی در جریان است که از این غوغا و آوردگاه به سهولت نباید گذشت یا آن را سهل انگاشت چه در کنار ما دور و نزدیک جریان‌ها سیلان وج می‌زنند و ما را فرا می‌خوانند

به قول سهراب سپهری چشم‌ها را باید شست جور دیگر باید دید.

ارزش‌های کوچک و بزرگ، خرد و کلان در منظومه دید عکاس کمینه‌گرا و در مدار ذهن پویشگر او آشوبی را به پا می‌کند تا او را ز پیچیدگی‌ها گذر داده و به سادگی نگاه درآمیزد. از این روست که اثر به ظاهر ساده او ژرفنایی از گفتمان بصری ویا و دلنشین را نوید می‌دهد.

جمله ساده و تفکر برانگیز کم زیاد است تنها و تنها در نزد نرآفرین کمین‌گرا و مشخصاً در اینجا عکاس مینیمال جهانی از ارزش معنایی را به خود می‌گیرد سیج جلوه می‌یابد و عکس او از این منظر معناآفرین و به غایت حسی است که برون آمده است سادگی تصویر ناب خلق شده هنرمند ا بهره‌مندی آگاهانه از اشیا و عناصر کاهش یافته در تصویر بروز خواهد یافت با درکی از سادگی ژرف.

رد و تاثیر بی چون و چرای مینیمال یا همان حداقل گرایی در دیگر هنرها همچون نقاشی موسیقی طراحی پیکرسازی و مجسمه سازی معماری و سینما قابل مشاهده و پیگیری مطالعاتی است نه‌های درخشانی از فیلم‌های تاریخ سینما را می‌توان در این حوزه بررسی و تماشا کرد از آثار سینماگران شاخص ژاپنی همچون اوزو و میزوگوشی تا تا فیلم‌های تابان و برجسته سینمای ایران طبیعت بیجان یک اتفاق ساده از سهراب شهید ثالث چشمه اثر آربی آوانسیان زیر درختان زیتون و خانه دوست کجاست دریایی‌ها ۵ عباس کیارستمی و یا در سینمای دلگیر فنلاند از برادران کوریسماکی قرارداد با آدمکش مرگ آقای لازارسکو و نیز در فیلم‌های مولفان آمریکایی همچون اندی وار هول جیم جارموش هار هارتلی و سینماگران اروپایی مثل شانتل اکرمن فاسپیندر رابرت پرسون بلاتار آنجلو پلوس تی در فیلم‌های کارگردانان کشور ترکیه نوری بیگلی چیلان اوغلو و حتی یلماز گونی که شاکله ینیمال را در آثارشان می‌توان نگریست در سینمای معاصر روز اثر برجسته شانگالیا با پیروپسمانی نمونه شاخصی است و نقش آندری زیواکینتسف پررنگ و مصداق امروزین مینیمال سینمایی است که با این آثار خویش به نام بازگشت بسیار زود تبدیل به یک فیلم مهم کاللت گشت رگه‌های ساده گرایی در اجرای فرمیک بی حشر و زوائد یان دیگر فیلم‌های او همچون تبعید النا لویتان بی‌عش به کمال گرایی انکارناپذیری رسید با تصاویری بکر ساده و آرام با گذشته ناشناخته و مجهول توأم با نقد شرایط جاری حاکمه را روایت گر است.

مرور و بررسی کلید واژگان کاربردی فهم مینیمال در عکاسی به خصوص موبایل گرافی بیننده و مخاطب هدف را به آثاری با حسی کامل‌تر و داستان‌های سرراست‌تری مواجه می‌گرداند از این منظر عکس‌های ثبت شده ویژگی‌مند و شیوه‌گراتر تولید و باز تولید می‌شوند تا به آثاری کمال یافته‌تر بدون هیچ فلسفه بافی متظاهرانه ای نائل آیند چرا که بن‌مایه و پیرنگ بنیادین کمینه‌گرایی در عکاسی و موبایل گرافی همانا ساده گرایی و توجه داشتن به نشانه‌ها و نمادها و تمرکز بر داستانگرایی ساده توأم باذبه کارگیری تکنیک‌های غیر پیچیده پایه ای عکاسی می‌باشد.

در هر سبکی از عکاسی عناصر زیادی بر نتیجه نهایی فرایند محصول نهایی تاثیرگذارند برای داشتن یک عکس مینیمال با کیفیت ی‌بایستی به همه عناصر و ویژگی‌ها و چگونگی تعامل آنها با یکدیگر به دقت توجه داشت.

بن مایه عکاسی مینیمال بی پیرایگی و ایجاد و پیدا کردن تعادل کامل است ی‌بایستی برای ساخت یک عکس صحیح مینیمال به تمام عناصری که ر قاب قرار می‌گیرند به دقت نگاه کرد و تصمیم درست و نهایی را گرفت که چه چیزی باید و چه چیزی نباید در کادر جای گیرد باید عنصر ترکیب‌بندی خود را به گونه‌ای چیدمان و دستکاری کرد که نگاه مخاطب با اهمیت‌ترین قسمت‌های اثر سوق داده شود.

در عکس مینیمال به دلیل ماهیت سادگی کمینه‌گرایی آن و و اساساً خلوت بودن عکس‌های این شیوه طبیعی است که موضوع و محتوا این گونه حتی از سایر سبک‌های عکاسی اهمیت بیشتری می‌یابد سوژه باید به قدری نافذ و جذاب باشد که بتواند ی‌نیاز از المان‌های پیچیده و یا عناصر ترکیبی در کادر تمرکز بیننده را به خودش معطوف کند.

بدین منظور واجب است از زوایای گوناگون از سوژه اصلی و چگونگی قرارگیری آن در فضای کادر عکاسی کرد. هنگامی که پیرامون عکاسی مینیمال از چشم انداز یا معماری ابنیه صحبت می‌شود هنرمند نمی‌تواند مه عناصر را دقیقاً به شکلی که می‌خواهد صحن آرایی کند در این حالت ی‌بایستی پیرامون سوژه کنکاش کرده از موقعیت‌های مختلف عکس را ثبت نماید تا بهترین قاب را انتخاب و جاودانه کند اگر در عکس جزئیات ناخواسته متعددی وجود داشته باشد حتماً ه کمک نرم‌افزار فتوشاپ و در محیط فنی رایانه‌ای عکس هارا ویرایش کرده و در آن محیط کار نهایی را به اتمام رساند و به نتیجه دلخواه‌تری دست یافت.

بدیهیست دقت و درنگ به ترکیب‌بندی به عنوان یک اصل بنیادین می‌بایستی مورد توجه قرار گیرد برای جلب نظر مخاطبان به موضوع و سوژه ه همه هنرمندان به ویژه عکاسان مینیمال ترکیب می‌شود که با در نظر گرفتن عناصر ضروری داخل کادر اثر ناحی را با دقت کادربندی ترکیب‌بندی نمایند حتی پیش از ثبت تصویر این پرسش سوال شود که آیا هر آنچه در قاب موجود است ضروریست که در آن قاب گنجانده شود؟

قانون یک سوم در عکاسی یک اصل کاربردی و مفهوم آفرینش که باید بدان نیز توجه شود به قانون یک سوم در خلق عکس خوب باید دقت کرد این قاعده یک قانون صرفاً سختگیرانه نبوده بلکه یک توصیه کاربردی بسیار موثر است که کمک خواهد کرد ادر را به شبکه‌ای از خط‌های افقی و خط‌های عمودی سه گانه تقسیم نماییم تا موضوع با توازن در نقطه صحیح از کادر قاب بندی شود.

احتمال دارد در بسیاری از مواقع در عکاسی مینیمال رنگ که یک عنصر کلیدی بوده را حذف نماییم و به این نتیجه برسیم ثبت عکس در فضای سیاه و سفید هدف میمالیستی را برجسته‌تر جلوه می‌دهد،آن هم به شیوه سیاه و سفیدهای پرکنتراست که بسیار جذاب جالب به نظر می‌رسند بهترین نور برای چنین عکس‌های سیاه و سفید مینیمالیستی نور با کنتراست بیشتر است که باید آن را برگزینیم یعنی عناصر رنگی خیلی تیره و یا خیلی روشن در برابر هم قرار بگیرند.

استفاده از عکاسی مینیمال برای معرفی محصولات از نگاه مینیمال خیلی اثرگذار و موفق است مهمترین کاربردش این است که چشم بیننده به محصول و سوژه اصلی سریعاً جلب می‌شود و نهایتاً نتیجه هم زیباتر جلوه می‌کند برای این کار بهتر است از رنگ‌هایی استفاده شود که با مارک و برند سفارش دهنده همسویی دارد. جمله معروفیست که می‌گوید همیشه محدودیت‌ها باعث افزایش خلاقیت می‌شوند، با ایجاد محدودیت‌هایی تعمدی برای خویش و پذیرش آن محدودیت‌ها که لاجرم می‌بایستی با آنها دسته و پنجه نرم کرد می‌توان خلاقیت خود را تحریک و برای رسیدن به عکس‌هایی زیبا که الزاماً بسیاری اوقات حتی نیاز نیست بدنبال چیزهایی خیلی خاص هم گشت، دست یافت و کافیست از موضوعی که موجود است به بهترین شیوه استفاده خلاقانه نمود، در واقع یک اصل انکار ناپذیر در عکاسی را باید مد نظر داشت و آن پیرامون سوژه نگاه جستجوگرانه داشتن است . پیشتر اشاره شد عکس‌های مینیمال را ضروریست به صورت ملایم و با جزئیات اندک ویرایش کرد تا به اثر کمال یافته مورد دلخواه خود دست یافت، خیلی اهمیت ندارد که در برابر دغدغه دستکاری عکس‌های خود در مرحله ویرایش مقاومت کنیم بهتر است روی تقویت وضوح تصویری و حفظ بن مایه بکر سوژه تمرکز کنیم لذا پردازش عکس‌های مینیمال باید به سادگی خود عکس باشد، بهتر است بگوییم به سادگی ذات خود موضوع باشد و باید درک صحیحی از کاری که قرار است شکل گیرد داشته باشیم «بسیار ساده و پویا».

با استفاده از همه ظرفیت‌های نرم‌افزاری همچون حذف اشیا ناخواسته و با کنکاش در ابزارهای موجود می‌توانیم ویژگی‌های عکس‌های مینیمالیستی خود را ارتقا داده و به حداکثر جذابیت بصری جلوه‌های نشأت گرفته از آن برسیم.

ادامه دارد…

نادر معصومی

سینماگر،مستند پژوه

نوشته رمزوارگی و ناگفته‌های مینیمال اولین بار در معین نیوز – خبری تحلیلی MoeenNews. پدیدار شد.