جنگ الکترونیک (Electronic Warfare) به‌عنوان یکی از حیاتی‌ترین مؤلفه‌های برتری نظامی شناخته می‌شود. تصور کنید بتوانید طوفانی از امواج مزاحم را علیه دشمن به راه بیندازید، اما در میان این آشوب، پناهگاهی امن برای ارتباطات نیروهای خودی ایجاد کنید.
چین با رونمایی از فناوری پیشرفته‌ای که سامانه‌های الکترونیکی دشمن را مختل کرده و در عین حال، مسیرهای ارتباطی نیروهای خودی را از اختلال مصون می‌دارد، گام بزرگی در این حوزه برداشته است. این نوآوری، که به «چشم طوفان» تشبیه شده، نه تنها مرزهای فناوری نظامی را جابه‌جا می‌کند، بلکه می‌تواند توازن قدرت جهانی را تغییر دهد. ما در این مقاله از یونیکس مگ به بررسی این فناوری، راهکارهای آینده و مزایا و معایب آن می‌پردازیم.
فناوری جدید چین چیست؟
پژوهشگران چینی اخیراً اعلام کرده‌اند که به سیستمی دست یافته‌اند که با استفاده از دو پهپاد هماهنگ، منطقه‌ای امن و خالی از اختلال را در دل یک محیط پر از امواج مزاحم ایجاد می‌کند. در این فناوری، یکی از پهپادها با ارسال امواج قدرتمند اخلال‌گر، ارتباطات دشمن را هدف قرار می‌دهد. پهپاد دوم اما با ارسال سیگنالی دقیق و مهندسی‌شده، در نقطه‌ی مشخصی از فضا اثر آن امواج مزاحم را خنثی می‌سازد.
نتیجه‌ی این عملیات پیچیده، ایجاد یک «منطقه تهی» یا Null Zone است؛ ناحیه‌ای که در آن، امواج اخلال‌گر تضعیف یا حذف شده و به نیروهای خودی اجازه می‌دهد ارتباطات ایمن و بی‌وقفه داشته باشند. این دستاورد، نقطه‌ی عطفی در توسعه فناوری‌های جنگی هوشمند محسوب می‌شود.
تکنیک‌های علمی در فناوری پهپاد چینی
این فناوری پیشرفته بر پایه‌ی ترکیب چند تکنیک علمی و فنی بنا شده است:
شکل‌دهی پرتو (Beamforming):
با استفاده از چندین آنتن یا فرستنده هماهنگ، سیگنال‌های الکترونیکی به‌گونه‌ای هدایت می‌شوند که حداکثر اثرگذاری را در جهت خاصی داشته باشند. این تکنیک موجب افزایش دقت در هدف‌گیری و کاهش تداخل ناخواسته می‌شود.
خنثی‌سازی فاز (Phase Cancellation):
با ارسال سیگنالی که دقیقاً فاز معکوس سیگنال مزاحم را دارد، می‌توان آن را در نقطه‌ی موردنظر از بین برد. این اصل، مشابه فناوری حذف نویز فعال (Active Noise Cancelling) در هدفون‌های مدرن است.
هماهنگ‌سازی لحظه‌ای پهپادها:
برای دستیابی به چنین دقتی در میدان نبرد، لازم است دو پهپاد به‌صورت کاملاً هماهنگ و با استفاده از الگوریتم‌های پیشرفته و احتمالاً هوش مصنوعی، موقعیت و فرکانس سیگنال‌های خود را تنظیم کنند.
وضعیت توسعه و کاربرد نظامی
بر اساس گزارش‌ها، این فناوری در حال حاضر در مرحله‌ی شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای قرار دارد و هنوز به‌صورت عملیاتی در میدان نبرد به‌کار گرفته نشده است. با این حال، نتایج اولیه بسیار امیدوارکننده بوده‌اند؛ به‌طوری‌که در یکی از آزمایش‌ها، نسبت سیگنال تداخل به سیگنال مفید (20 دسی‌بل) با موفقیت در نقطه‌ی دریافت نیروهای خودی به صفر کاهش یافته است.
این فناوری، که در مجله چینی Acta Electronica Sinica منتشر شده، پتانسیل ایجاد انقلابی در جنگ الکترونیک را دارد، زیرا برخلاف سامانه‌های اخلال‌گر سنتی که به‌صورت کور عمل می‌کردند و ممکن بود ارتباطات نیروهای خودی را نیز مختل کنند، این سیستم با دقت بالایی دشمن را هدف قرار می‌دهد و نیروهای خودی را در یک «پناهگاه سیگنالی» حفظ می‌کند.
بیشتر بخوانید: بررسی کامل پهپادهای حفاظتی: کاربردها، مزایا، قوانین و مراحل راه‌اندازی
کاربردهای نظامی این فناوری:
اختلال هدفمند ارتباطات دشمن:
این سیستم می‌تواند سامانه‌های ارتباطی دشمن، مانند رادارها و شبکه‌های فرماندهی، را بدون تأثیر بر نیروهای خودی مختل کند.
حفظ عملیات در محیط‌های پراختلال:
امکان برقراری ارتباط پایدار برای ارتش آزادی‌بخش خلق چین (PLA) در محیط‌های GPS-denied یا تحت جمینگ سنگین فراهم می‌شود.
افزایش انعطاف‌پذیری تاکتیکی:
استفاده از پهپادهای متحرک به‌عنوان پلتفرم‌های جمینگ و خنثی‌سازی، امکان تنظیم سریع منطقه امن را در میدان نبرد فراهم می‌کند.
برتری در جنگ شبکه‌محور:
با حفظ ارتباطات ایمن، این فناوری عملیات هماهنگ بین واحدها را در شرایط پیچیده تقویت می‌کند.
کاهش ریسک برای نیروهای خودی:
برخلاف روش‌های سنتی، این فناوری از اختلال تصادفی ارتباطات خودی جلوگیری می‌کند و ایمنی عملیاتی را افزایش می‌دهد.
اگر این فناوری به مرحله اجرایی برسد، می‌تواند رویکردهای سنتی جنگ الکترونیک را متحول کرده و برتری عملیاتی قابل توجهی برای نیروهای مجهز به آن فراهم آورد.
تسلط بر سیگنال‌ها: فناوری چین برای جنگ الکترونیک مدرن
این قابلیت، که بر تکنیک‌های پیشرفته‌ای مانند شکل‌دهی پرتو (beamforming) و خنثی‌سازی فاز (phase cancellation) تکیه دارد، به ارتش آزادی‌بخش خلق چین (PLA) امکان می‌دهد در محیط‌های پراختلال، مانند مناطقی که GPS غیرفعال شده، عملیات خود را با هماهنگی بالا ادامه دهد.
این فناوری، با تبدیل جنگ الکترونیک از رویکردهای کور به عملیات هوشمند و هدفمند، چین را در موقعیت پیشرو در میدان سیگنال‌ها قرار می‌دهد. کارشناسان هشدار می‌دهند که تسلط بر این حوزه می‌تواند برتری راهبردی قابل توجهی در نبردهای آینده ایجاد کند، به‌ویژه در جنگ‌های شبکه‌محور که ارتباطات پایدار کلید موفقیت است.
تأثیر فناوری پهپادی چین بر کشور ایران
این فناوری می‌تواند برای ایران، به‌عنوان شریک استراتژیک چین، فرصت‌های همکاری در حوزه فناوری‌های نظامی فراهم کند. با توجه به تجربه ایران در استفاده از پهپادها و جنگ الکترونیک، دسترسی به این سیستم از طریق انتقال فناوری یا همکاری‌های مشترک می‌تواند توان دفاعی ایران را در برابر تهدیدات منطقه‌ای تقویت کند. با این حال، وابستگی به فناوری خارجی ممکن است محدودیت‌هایی در استقلال استراتژیک ایجاد نماید.
مزایا و معایب فناوری پهپادی چین
| نکات مثبت | نکات منفی |
|---|---|
| امکان جمینگ دقیق سامانه‌های ارتباطی دشمن (رادارها و شبکه‌های فرماندهی) بدون تأثیر بر نیروهای خودی | هزینه و پیچیدگی توسعه و عملیاتی کردن سیستم، نیازمند سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی و پهپادها |
| ایجاد «منطقه تهی» (Null Zone) برای ارتباطات ایمن نیروهای خودی حتی در محیط‌های پراختلال مانند GPS-denied | محدودیت‌های محیطی: عملکرد سیستم ممکن است در شرایط آب‌وهوایی نامناسب یا میدان‌های نبرد پیچیده تحت تأثیر قرار گیرد |
| استفاده از پهپادهای متحرک امکان تنظیم سریع منطقه امن در میدان نبرد را فراهم می‌کند | وابستگی به هماهنگی پیچیده بین دو پهپاد، چالش فنی و عملیاتی در میدان واقعی |
| تقویت عملیات هماهنگ بین واحدها با حفظ ارتباطات پایدار در شرایط پیچیده | خطر توسعه countermeasures توسط رقبا که اثربخشی سیستم را کاهش می‌دهد |
| جلوگیری از اختلال تصادفی ارتباطات خودی، افزایش ایمنی و کارایی عملیات | مرحله توسعه اولیه؛ هنوز شبیه‌سازی و آزمایش میدانی نشده است |
نتیجه‌گیری
نوآوری چین برای ایجاد «چشم طوفان» در جنگ الکترونیک، نقطه عطفی در فناوری‌های نظامی هوشمند است. این سیستم، با استفاده از دو پهپاد هماهنگ، نه تنها سامانه‌های ارتباطی دشمن را مختل می‌کند، بلکه ارتباطات نیروهای خودی را در منطقه‌ای امن حفظ می‌نماید.
این فناوری، با تکیه بر اصول پیشرفته‌ای مانند شکل‌دهی پرتو و خنثی‌سازی فاز، پتانسیل بازتعریف نبردهای مدرن را دارد. با این حال، هنوز در مرحله شبیه‌سازی است و چالش‌هایی مانند هماهنگی دقیق در شرایط واقعی و توسعه countermeasures توسط رقبا را پیش رو دارد.
موفقیت این فناوری می‌تواند چین را به پیشرو در جنگ الکترونیک تبدیل کند، رقبا را وادار به سرمایه‌گذاری در فناوری‌های مشابه نماید و آینده امنیت جهانی را در میدان سیگنال‌ها شکل دهد.
سوالات متداول درباره‌ی فناوری پهپادی چین
فناوری «چشم طوفان» چین چیست؟
سیستمی است که با دو پهپاد هماهنگ، منطقه‌ای امن (null zone) برای ارتباطات نیروهای خودی ایجاد می‌کند، در حالی که سیگنال‌های دشمن را مختل می‌سازد
این فناوری پهپادی جدید چین چگونه کار می‌کند؟
یک پهپاد امواج اخلال‌گر ارسال می‌کند و پهپاد دیگر با سیگنال معکوس، تداخل را در نقطه‌ای خاص با استفاده از تکنیک‌های شکل‌دهی پرتو و خنثی‌سازی فاز خنثی می‌کند.
وضعیت کنونی فناوری پهپادی چیست؟
در مرحله شبیه‌سازی کامپیوتری است و نتایج آن امیدوارکننده بوده، اما هنوز به صورت عملیاتی آزمایش نشده است .
آیا رقبا می‌توانند این فناوری را خنثی کنند؟
در صورت عملیاتی شدن، رقبا ممکن است countermeasures توسعه دهند، اما این امر نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجه در فناوری‌های مشابه است.
